Jeroen en Sandra zijn in 2012 gestart met het zelf bouwen van een nieuwe woonark op een prachtige ligplaats even ten zuiden van Wilnis, waar ze in 2014 zijn gaan wonen.
De oude ark op die plek voldeed niet aan de verwachtingen. Hij was technisch gebrekkig. De ruimtes waren te laag en te klein. En het landschap kwam niet binnen. Je merkte er niet hoe mooi je er woonde.
Ze hebben John Kusters opdracht gegeven om een nieuwe ark te ontwerpen. Voor de VLOT-verkiezing “Woonboot van het jaar” willen ze hier graag een inkijkje geven in hun ark en iets vertellen over de totstandkoming.
Omgeving
In een typisch Hollands polderlandschap ligt even ten zuiden van Wilnis een kleine enclave van woonarken. De arken liggen gegroepeerd in vier sloten liggen rond een boerderij en zijn via een weg in het hart van het voormalig grasland bereikbaar. Jeroen en Sandra hebben een ligplaats op de uiterste punt, waardoor ze een vrij uitzicht hebben op het weidse landschap, zoals hier is afgebeeld.
De ark is vormgegeven als een glazen doos die optimaal geïntegreerd wordt in het landschap. Het glazen volume geeft het van binnenuit een panoramisch uitzicht op het landschap. In de hoge woonruimte beleef je het optimaal. Je zit er als het ware midden in. Van buiten af gezien wordt het landschap in de glasvlakken gespiegeld. Hierdoor lijkt de ark vaak weg te vallen tegen de landschappelijke achtergrond. Het geeft de ark een efemere kwaliteit. De ark is zo groot gemaakt als het bestemmingsplan toelaat, maar door het spiegeleffect oogt hij minder groot dan hij is.
Indeling
Binnen de maximale toegestane maat van de woonark is een optimum gezocht tussen een ruim vloeroppervlak en een prettige ruimtelijke ervaring met toepasselijke hoogteverschillen. Het geheel is vormgegeven als een groot rechthoekig volume met een licht gekromd dak en rondom glazen wanden. Hierin is een kleiner gesloten volume geplaatst dat lijkt te zweven. Om het vloeroppervlakte te vergroten is de ark aan de noordzijde gesplitst in twee verdiepingen. Boven, in het zwevend volume bevinden zich slaapvertrekken, sanitair en techniek. De ruimtes hebben een beperkte hoogte. Het karakter is prive en daarom gesloten.
Aan de zuidzijde is de vloer van de woonkamer direct op de betonbak gelegd,
zo dicht op het waterniveau als het vrijboord toelaat. Er ontstaat zo een mooie verhouding tussen de hoogte en het oppervlak van deze grotere ruimte.
De keuken bevindt zich in de bak onder het gesloten volume maar in open verbinding met de woonkamer. In de overgangszone is er een extra grote inwendige hoogte. Omdat het gesloten volume aan de oostzijde niet doorloopt tot de buitengevel ontstaat een smalle hoge ruimte die doorloopt boven de keuken. Hier kan ochtendzon binnen vallen. Staand in de bak kijk je via rondlopende ramen op ooghoogte vlak over water en weiland.
De ruimtelijke beleving wordt versterkt door het gesloten volume in de glazen bak. Er is een tegenstelling tussen open en gesloten ruimtes. hoogteverschillen geven elke ruimte een eigen kwaliteit, wanden, plafonds en vloer lopen door en verbinden zo de ruimtes. Verschillende zichtlijnen zorgen ook voor verbinding.
Vanuit het bad kijk je door een horizontaal spiekraam breed uit over het landschap.
Vanuit de woonkamer hou je door de ‘keukenspleet zicht op het noordoosten, wat het panorama idee versterkt.
Vanuit de douche geeft een patrijspoort zicht op de tuin.
De verhoogde ligging. van de hoofdentree geeft zicht door de woonkamer over het landschap. Oriëntatie vanaf de entree is daardoor gemakkelijk.
Overige ruimtes
In de betonbak wordt de ruimte onder de woonkamer benut als opslagruimte. Ook wordt hier de balans in de bak bijgesteld indien nodig.
Achter de keuken is een kamertje dat als logeerkamer dient, maar ook om je terug te trekken of TV te kijken.
In het smalle gedeelte heeft Jeroen zijn ‘kantoor aan huis’, parallel aan de keuken. Op het vaste land is nog een berging met carport aanwezig.
Detaillering en materiaal
De ark is samengesteld uit een aantal prefab casco onderdelen, die de bewoner na plaatsing in eigen beheer heeft afgewerkt.
De ‘prefab’ verbindingen zijn zichtbaar en vormen onderdeel van de vormgeving.
Een betonnen bak is in de lengte opgedeeld in twee delen, die smal genoeg zijn om door de sloot te varen bij de aanvoer van de ark. Er is een doorgang gemaakt om beide bakken onder het waterniveau te verbinden. De bakken zijn vervaardigd door de Blauwe Wimpel in Diemen.
Rondom is op de bak een dragende vliesgevel geplaatst. De stalen kolommen, een T profiel met een ronde kop (spoorrails), dragen het dak en de glasgevel. Ze zijn in een ritmisch patroon geplaatst. De gevel bekleding bestaat uit driedubbele beglazing en een aantal gesloten vlakken met houten latten buiten en stucwerk binnen.
Het ‘zwevende’ volume wordt gedragen door 2 stalen liggers die gekoppeld zijn aan de staalgevel. Het detail staat hieronder afgebeeld.
De dakconstructie bestaat uit gelamineerde houten liggers op de stalen kolommen, die de overspanning van 6 meter in een keer maken. De liggers zijn in het interieur overal zichtbaar. Het geeft ritme aan de ruimte.
Op de liggers geïsoleerde vlaswol dak elementen gelegd. Het dak is afgewerkt met zinken felsbanen.
- In de ark zorgen een warmtepomp en WTW ventilatie voor de klimaatbeheersing. De elektriciteit wordt opgewekt met zonnepanelen die op een carport worden geplaatst op het vasteland.
Er wordt gebruik gemaakt van passieve zonne-energie.
Er is driedubbele beglazing toegepast om de grote temperatuurschommelingen te vermijden. De zon die binnenkomt geeft in de winter een heerlijke warmte. In de zomer wordt de vloerverwarming ingezet als koeling en om de warmte op te vangen voor verwarming van warm water.
Voor het ontwerpen van de ark is gezamenlijk een technisch, ruimtelijk en op uitvoering gericht programma opgesteld. De belangrijkste aandachtspunten volgen hier. - De maten zo groot als het bestemmingsplan en de slootdiepte toelaat. 20 meter lang, 6 meter breed, 4 meter boven de waterlijn en een drijflichaam 2m onder de waterlijn.
- De aanvoer van het drijflichaam over water, de weg is niet geschikt voor zwaar verkeer), rekening houdend met de smalle sloot. 2 bakken van 3 meter beperkt het gebruik van de bak als woonruimte, dus a-symetrische verdeling: 3,5 en 2,5 m.
- Technische ruimte: technische installaties: verwarming, warmwater, ventilatie met WTW, warmtepomp, groepenkast, aansluiten op de meters in de berging aan de wal.
- Bijkeuken: wasmachine, droger, wijnkast, voorraadkast
- Woonkamer: panorama view, naast uitzicht ook contact met de tuin, houthaard – Vloerniveau woonkamer 400mm + waterlijn, zo dicht mogelijk, let op vrijboord. – Bak onder woonkamer benaderbaar.
- Ruime badkamer, uitzicht vanuit bad, geen toilet, wel dubbele wastafel.
- Toilet met urinoir.
- Donkere of goed te verduisteren slaapkamer.
- TV kamer, ook als logeerkamer te gebruiken.
- Werkruimte aan huis, visueel afgescheiden, wel contact met leefruimtes.
John Kusters: bouwkundig ontwerp en advies
Betonbakken: De Blauwe Wimpel, Jeroen Kamp
Fotografie: www.fotodeverbeelding.nl
